Afscheid van Odessa

DE BUDDENBROOKS AAN DE ZWARTE ZEE
In 1935 schreef Vladimir Zjabotinski – journalist, schrijver en militant zionist – deze roman over de ondergang van het oude Odessa aan het begin van de 20ste eeuw, de stad waar hij in 1880 geboren werd en zijn jeugd doorbracht. Het is een schitterende herinnering aan een verdwijnende wereld, belichaamd in de drie broers en twee zusters van de joodse familie Milgrom, die opgroeien in de politieke en culturele beroeringen van hun tijd en die zich gedwongen voelen te kiezen tussen revolutionair geweld en assimilatie.
In een zinnelijke, vitale taal beschrijft Vladimir Zjabotinski het verval van deze familie tegen de achtergrond van de kosmopolitische en tolerante stad aan de Zwarte Zee: Odessa met zijn intieme pleinen, straten en cafés, een smeltkroes van culturen waar naast elkaar Oekraïens en Russisch, Jiddisch en Duits, Armeens en Grieks wordt gesproken.
Een roman als een theatraal, tragisch schouwspel. Het zijn de laatste dagen van een wereldstad.
De vijf kinderen van de joodse familie Milgrom staan centraal in deze roman: de hartelijke maar lichtzinnige Maroesja, de verstrooide wereldverbeteraar Marko, de moreel verdorven versierder Serjozja, de gesloten puber Lika die zich ontpopt als revolutionair, en de jongste zoon Torik, die een schitterende carrière als advocaat tegemoet lijkt te gaan. Zij proberen aan de dreiging van de pogroms in tsaristisch Rusland te ontkomen door ieder op eigen wijze te assimileren. Dat biedt hun evenwel geen garantie voor een veilig en waardig bestaan, want wie zijn identiteit verloochent, komt in een sociaal en moreel vacuüm terecht.
Afscheid van Odessa is doordrenkt met het besef van een naderend einde. Dankzij Zjabotinski’s buitengewone literaire talent is deze roman een hoogtepunt in de Russische literatuur van de 20ste eeuw geworden. Lange tijd vergeten, nu voor de Nederlandse lezer eindelijk aan de vergetelheid ontrukt.
Vladimir Zjabotinski (Odessa 1880 – Hunter (VS) 1940) schreef toneelstukken en twee romans die weinig aandacht kregen. Hij zette zich met veel elan in voor de zionistische zaak, die hij met compromisloze vasthoudendheid bleef verdedigen tot het eind van zijn leven. Afscheid van Odessa is in Rusland nog altijd niet in boekvorm verschenen. Wel verschenen een Engelse en een Duitse vertaling, die een groot succes werden.