’t Hooge Nest, recensie

’t Hooge Nest, recensie. Een indrukwekkend verhaal over de joodse zussen Janny en Lien Brilleslijper. Zij runden tijdens de Tweede Wereldoorlog in de villa ’t Hooge Nest een groot onderduikadres, midden in het Gooi.  Het boek werd geschreven door Roxane van Iperen.

’t Hooge Nest

Kijk jij wel eens naar oude huizen? En vraag je je dan ook wel eens af wie er allemaal in gewoond hebben? Wat het huis allemaal zou vertellen als het tot leven zou komen? ’t Hooge Nest is zo’n huis met een bijzondere geschiedenis het heeft een verhaal dat gewoon verteld moest worden. Gelukkig heeft Roxane van Iperen het huis en hun bewoners een stem gegeven.

Als Roxane en haar gezin in 2012 een prachtige villa in ’t Gooi kopen moet er het nodige aan verbouwd worden. Het huis ademt geschiedenis en grandeur zonder de pretentie of stijfheid waar dat vaak mee samengaat en dat willen ze graag in ere herstellen. Maar tijdens het opknappen van het huis ontdekken ze luiken in de houten vloeren en schuilplekken achter de lambrisering. Hier vinden ze kaarsstompen, bladmuziek en oude verzetskrantjes. Zo begint de reconstructie van de verbijsterende geschiedenis van ’t Hooge Nest en Roxane besluit het op papier te zetten.

Dirk Witte

Hoewel het boek zich afspeelt tijdens de Tweede Wereldoorlog gaat het eerste hoofdstuk over de Eerste Wereldoorlog. Over de kampementen die gebouwd worden voor de op de vlucht geslagen Belgen. Over de gruwelijkheden die de Duitsers ten tijde pleegden. En over Dirk Witte, de man die in 1920 een architect de opdracht gaf om villa ’t Hooge Nest te bouwen.

Dirk Witte was werkzaam in de houthandel en schreef in zijn vrije tijd liedjes. Bekende liederen van zijn hand zijn onder andere: Aspirine en Mensch, durf te leven. Hij werkte samen met Jean-Louis Pisuisse, een bekende Nederlands zanger en cabaretier. Dirk overlijdt in 1932 aan een hartaanval. Meer informatie over hem vind je hier.  

Tweede Wereldoorlog

Niet lang na zijn overlijden (in 1933) wordt Hitler door Paul Von Hindenburg benoemd tot Rijkspresident van Duitsland. Het is de enige manier om een meerderheidskabinet te vormen… Hitler is dus niet door het Duitse volk gekozen, maar nu wel op een wettige manier aan de macht gekomen.

Langzaam maar zeker verandert Duitsland in een dictatuur en moet alles wat ‘on-Duits’ is verdwijnen… Het Duitse rijk breidt zich steeds verder uit en uiteindelijk vallen de Duitsers ook Nederland binnen, ondanks het feit dat we net als in de Eerste Wereldoorlog, neutraal wilden zijn. En zoals de Duitsers al hadden verwacht duurde ons verzet tegen deze bezetting maar een paar dagen.

Joods verzet

Natuurlijk zijn er ook mensen die zich met hand en tand verzetten tegen de onderdrukking en wandaden van de Duitse bezetter. Met gevaar voor eigen leven helpen ze mensen die voor onbepaalde tijd onder moeten duiken of op een andere manier hulp nodig hebben. Zo bieden ze onderdak, regelen en vervalsen persoonsbewijzen en/of voedselbonnen.

Het verzet was niet alleen voorbehouden aan Nederlandse mannen, nee, er waren ook vele joden fanatiek actief. Zo ook de twee joodse zussen Janny en Lien Brilleslijper, die het niet kunnen aanzien wat er om hen in hun geliefde Amsterdam gebeurt. Ze verhuizen naar Bergen, maar ze moeten verhuizen wegens de bouw van de Atlantische Muur. Maar waar moeten ze heen?

Als de tijd begint te dringen vinden ze na een zeer intensieve zoektocht een villa in ’t Gooi met de naam ’t Hooge Nest, waar ze gelukkig al snel hun intrek kunnen nemen. Het huis zal uitgroeien tot een van de grootste onderduikadressen in Nederland en dat pal onder de neus NSB-buren en nazikopstukken, waaronder Anton Mussert.  

Verraad

Hoe voorzichtig je als actief lid van het verzet ook was, verraad lag altijd op de loer. Wanneer de Duitsers iemand van het verzet in handen kregen werd deze gemarteld om waardevolle informatie in handen te krijgen en natuurlijk waren er ook nog de nodige collaborateurs, mensen die vrijwillig meewerkten aan de Jodenvervolging. Het gevaar lag dus echt overal op de loer. Mensen die de nodige risico’s namen en gevaar liepen hebben jarenlang met deze angst moeten leven. Dat gaat op een gegeven moment, of je dat nu wil of niet, in elke vezel van je lijf zitten.

Helaas werd ’t Hooge Nest in juli 1944 dan toch verraden. De hele familie Brilleslijper belandde met het laatste transport in Auschwitz, samen met de familie Frank. Volgens de verhalen hebben de zussen Janny en Lien de zussen Anne en Margot zelfs nog verzorgd.  

Conclusie ’t Hooge Nest

Dankzij de verhalen van mijn oma heb ik altijd een fascinatie gehad voor de Tweede Wereldoorlog. Zij fietste samen met haar zussen vele kilometers tijdens de hongerwinter, op zoek naar eten voor de onderduikers die ze in huis hadden. Er is in Leeuwarden zelfs een monument ter nagedachtenis: Vrouw op voedseltocht. Door de jaren heen heb ik me altijd afgevraagd of ik het aan zou durven om, net als mijn overgrootmoeder (moeder van mijn oma), zonder twijfel  onderduikers in huis te nemen als het nodig mocht zijn. Iets waar je je in vredestijd natuurlijk nauwelijks een goede voorstelling van kunt maken. Maar net als de verhalen van mijn oma is ook dit verhaal onder mijn huid gekropen.

Na het lezen van het boek wilde ik er graag gezichten bij hebben en gelukkig vond ik een foto van een jonge Janny Brilleslijper en ook eentje samen met haar zus Lien. Ook van hun kinderen zijn er foto’s te vinden.

Terwijl ik naar hun gezichten kijk denk ik aan de gruwelijkheden die begaan zijn. Hoe kan het dat een mens in staat is om een ander mens zulke dingen aan te doen? Waarom werkten Nederlanders mee? ’t Hooge Nest werd binnengevallen door de grootste joden vervolger: een Nederlander. Ik bedoel maar. Maar ook rijst bij mij de vraag, en dat is iets wat schrijfster Roxane een paar keer subtiel aanhaalt, waarom Nederland het de Duitsers zo makkelijk maakte om de joden te vervolgen?

De getto’s die gecreëerd werden. De administratie en registratie van de Jodensterren waardoor men goed bij kon houden welke joden er al gedeporteerd waren en welke nog niet. De razzia’s in al hun gruwelijkheden, om nog maar niet te spreken van de Nederlandse Spoorwegen. Zij hebben zelfs extra sporen aangelegd zodat de kampen goed bereikbaar werden met de trein. Ik vind het eerlijk gezegd ronduit  schokkend. ’t Hooge Nest is een verhaal over moed, verraad en menselijkheid in barbaarse tijden, en brengt een ongekende geschiedenis met kracht tot leven. Dank je wel Roxane van Iperen!

Mijn beoordeling ’t Hooge Nest:

Specificaties:

Auteur: Roxane van Iperen | Uitgeverij: Lebowski | 9789048854783 | 384 blz. | November 2019

Verkrijgbaar bij:

Lees ook

• Nazimiljardairs, David de Jong

Geraadpleegde bronnen:

• Duitsland 1933: van democratie tot dictatuur
• Verzet in ’t Gooi

Deze pagina bevat affiliate links om deze content gratis aan jou te kunnen aanbieden. Mocht je op een van deze links klikken en iets bestellen, dan krijgen we een commissie van de webshop. Dit kost jou niets extra’s, maar het zorgt er wel voor dat we gratis content voor jou kunnen blijven maken.