Trap van steen en wolken

J0HAN DAISNE (1912-1978) schreef zijn roman (1942) DE TRAP VAN STEEN EN WOLK-EN., (1942) in penibele omstandigheden tijdens de Duitse bezetting in Brussel, ‘het paradijs der versterving’. In die roman vervlecht de auteur twee verhalen. Het eerste verhaal gaat over Evert ter Wilgh, een wat ziekelijk man, die noch in zijn werk noch in de liefde bevrediging vindt. Zo botst zijn grote liefde voor de vrouw van zijn werkgever op de grenzen van de realiteit. In zijn vrije uren schrijft Evert het verhaal van Gun en diens geliefde Ra, dat zich in het Wilde Westen afspeelt, en waarin de onmogelijke, ideale liefde toch wordt gerealiseerd. De roman van Daisne kan worden gezien als een poging om droom en realiteit te verenigen tot een hogere synthese, in wat de auteur ‘magisch realisme’ noemt. Volgens Daisne is een schrijver iemand die ‘besmeurd geboren’ wordt en ‘die zich daarom schoon schrijft’. Het schrijverschap wordt een ‘heilsleer’, en functioneert als therapie. Daisne heeft ook de romanvorm vernieuwd, en is daardoor verrassend actueel. Zijn literatuuropvatting wordt door de dubbelroman in het boek zelf verduidelijkt. Voorts beweegt hij zich voortdurend op de kantlijn tussen realiteit en fictie. Ook het vermengen van hoog en plat literair is hem niet vreemd. De zwaarwichtige filosofische beschouwingen van Evert ter Wilgh worden afgewisseld met de lichtvoetige passages uit de roman over Gun en Ra, een soort stripverhaal met een mooie Indiaanse vrouw, een onderaardse galerij, een legendarische tempelruïne en een prinselijke halfgod. Kuifje in Amerika. Johan Daisne was een zeer erudiet man. In 1936 promoveerde hij in Gent op een dissertatie over de filosofische waarden in de staathuishoudkunde, maar hij was vooral een toonaangevend filmcriticus. In 1960 kreeg hij de Driejaarlijkse Staatsprijs voor verhalend proza.